نقشه راه برنامهنویس فولاستک
اگر در گوگل درباره مهارتهای موردنیاز برای تبدیلشدن به برنامهنویس فولاستک جست‌وجو کنید، حتماً با فهرست کاملی از اصطلاحات تخصصی مانند HTML ،CSS ،JavaScript ،MySQL ،PHP و اصطلاحات دیگری ازاین‌دست روبه‌رو خواهید شد. این امر می‌تواند در همان ابتدا شما را از ادامه راه مأیوس کند؛ بااین‌حال، تبدیلشدن به برنامهنویس فولاستک آن‌قدرها هم که فکر می‌کنید، پیچیده نیست. در این مقاله، قصد داریم شما را با شش گام اساسی برای تبدیلشدن به Full-Stack Developer آشنا کنیم؛ پس تا پایان با ما همراه باشید.
برنامهنویس فولاستک چه کسی است؟
بیایید موضوع را با این سؤال شروع کنیم که «برنامهنویس فولاستک چه کسی است؟» جواب ساده به این سؤال آن است که برنامهنویس فولاستک فردی است که هم در برنامهنویسی Front-End و هم در برنامهنویسی Back-End وبسایت بسیار ماهر و باتجربه است.
برنامهنویسی Front-End یا سمت کاربر وبسایت شامل عناصر و اِلِمان‌هایی است که کاربر مستقیماً با آن تعامل دارد؛ اما برنامهنویسی Back-End یا سمت سرور وبسایت عناصری را دربر می‌گیرد که درخواست‌های کاربر را مدیریت میکند و محاسبات وبسایت را انجام میدهد یا داده‌های حساس را به‌طوردائم ذخیره میکند. نتیجه کلی که از این قسمت میتوان گرفت، این است که برنامهنویسی فرانتاند تمام قسمت‌هایی را شامل میشود که کاربر آن‌ها را می‌بیند و در برنامهنویسی بکاند شما کدهایی را می‌نویسید که کاربر هیچ‌گاه آن‌ها را نمی‌بیند؛ اما با اثرهای آن مواجه خواهد شد.
در این زمینه مثال ساده، اما معروفی نیز وجود دارد. اگر برنامهنویسی وب را به‌صورت کوه یخ تصور کنیم، قسمتی از کوه یخ که خارج از آب است و کاربر آن را مشاهده میکند، میتوان به‌عنوان برنامهنویسی فرانتاند در نظر گرفت و آن بخش از کوه یخ که در داخل آب قرار گرفته است و کاربر آن را مشاهده نمی‌کند، میتوان برنامهنویسی بکاند دانست.
بهعبارتدیگر، برنامه‌نویسان فرانتاند تمام بخش‌های مشاهده‌شدنی وبسایت را ایجاد می‌کنند و مسئولیت Responsiveکردن وبسایت برای استفاده در انواع دیوایس‌ها، از لپ‌تاپ گرفته تا موبایل و تبلت را نیز برعهده دارند. برای انجام این کار، آنان از زبان‌های نشانه‌گذاری مانند HTML و CSS و نیز از زبان برنامهنویسی JavaScript استفاده می‌کنند.
اصول کارکرد وبسایت انتقال اطلاعات از سمت Client به Server است و بدون ارتباط با سرور عملاً هیچ وب‌سایتی در‌دسترس نخواهد بود. تمام وظایف مربوط به انتقال اطلاعات به سرور و دریافت اطلاعات از آن، برعهده برنامه‌نویسان بکاند است؛ بنابراین، بکاند دولوپرها کدهایی را می‌نویسند که با استفاده از آن‌ها رابطه بین بخش فرانتاند و سرور برقرار میشود.
تسلط بر این دو حوزه فرد را به برنامهنویس فولاستک تبدیل میکند؛ پس نتیجه می‌گیریم که برنامه‌نویسان باتجربه‌ای که هم در قسمت Front-End و هم در بخش Back-End تجربه و مهارت زیادی دارند و به‌تنهایی می‌توانند کدنویسی هر دو بخش وبسایت را انجام دهند، برنامه‌نویسان فولاستک نامیده می‌شوند. ناگفته نماند این دسته از برنامه‌نویسان از مرتبه شغلی درخورتوجهی برخوردارند.
سه سیر تاریخی برنامه‌نویسان فولاستک: ظهور و سقوط و حیات مجدد
در آغاز عصر اینترنت، بیشترِ توسعه‌دهندگان برنامه‌نویسان فولاستک لقب گرفتند. در آن زمان، یعنی آغاز دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰، خیلی عادی بود که فردی از ابتدا تا انتهای نرم‌افزار یا وبسایت را خودش برنامهنویسی کند؛ زیرا اصولاً برنامهنویسی در آن سال‌ها به‌دلیل اینکه هنوز بسیاری از موضوعات مثل UI و UX اهمیت نداشتند، کار چندان سختی نبود.
بااین‌حال، خیلی طول نکشید که زبان‌های برنامهنویسی جدیدی روی کار آمدند و نیازهای کاربران بیشتر شد. حالا دیگر برنامه‌نویسان برای اینکه بتوانند همه حوزه‌های کدنویسی وبسایت را پوشش دهند، مسیر بسیار سختی پیش روی خود داشتند؛ به‌همین‌دلیل، تا دهه ۱۹۹۰ برنامه‌نویسان بر‌اساس تخصص خود به حوزه‌های مختلفی مانند Front-End و Back-End و نیز متخصصان پایگاهداده و برنامه‌نویسان سمت سرور تقسیم‌بندی می‌شدند.
این روند نیز تنها حدود ده سال به‌طول انجامید. در اواخر سال ۲۰۰۰، باتوجهبه اجرای ساده‌تر فرایندها، این امکان برای مشتاقان علم برنامهنویسی فراهم شد تا خودشان بتوانند صفر تا صد روند تولید نرم‌افزار یا وبسایت را طی کنند. در آن دوران، دیگر از Java و پایگاهداده Oracle خبری نبود و در‌عوض، زبان‌های برنامهنویسی قدرتمندی مانند PHP و پایگاه‌‌های داده‌ای مثل MySQL به عرصه رقابت آمده و توانسته بودند با ویژگی‌هایشان گوی سبقت را از رقبای قدیمی خود بربایند.
در سال‌های اخیر نیز، توسعه‌دهندگان فولاستک به‌شدت در کانون توجه قرار گرفته‌اند؛ به‌طوری‌که اگر قرار باشد پروژه‌ای بزرگ به‌صورت گروهی انجام شود، همواره یک توسعهدهنده فولاستک به‌عنوان مدیر فنی (CTO) باید حضور داشته باشد تا گروه‌های مختلف را در‌کنار یکدیگر جمع و بر کارشان نظارت کند؛ حتی اگر قرار نباشد خودش نیز به‌طورکامل کدنویسی کند.
اگر قرار باشد به‌عنوان برنامهنویس فولاستک پروژه‌ای را به‌سرانجام برسانید، از شما انتظار می‌رود کارهای زیر را انجام دهید:
- طراحی وبسایت از ابتدا تا مرحله نهایی راه‌اندازی آن
- ایجاد UI وبسایت با همکاری تیم تخصصی رابط کاربری و راه‌اندازی نمونه اولیه آن
- طراحی تجربه کاربری قدرتمند برای وبسایت با استفاده از برنامهنویسی Front-End
- مدیریت پایگاهداده و کدنویسی بخش سمت سرور وبسایت
- تعامل با کاربران وبسایت برای بهبود وضعیت آن و اضافه‌کردن فیچرهای جدید و موردنیاز کاربران
همچنین، شاید برایتان جالب باشد که بدانید بر‌اساس تحقیقات Stack Overflow، حدود ۵۴.۹درصد توسعه‌دهندگان وب خود را برنامهنویس فولاستک می‌دانند.
شش مرحله اساسی برای تبدیلشدن به برنامهنویس فولاستک
بااین‌همه، تبدیلشدن به توسعهدهنده فولاستک به‌سادگیِ بر زبان‌آوردن آن نیست؛ چراکه کسب تجربه فراوان در هر کاری علاوه‌بر یادگیری، پشتکار و صبر بسیاری طلب میکند. در‌این‌میان، پیدا‌کردن راه صحیح نیز یکی از مراحل اصلی به‌حساب می‌آید و این همان هدفی است که در مقاله حاضر می‌خواهیم به آن برسیم. در‌ادامه، شش مرحله اساسی برای تبدیلشدن به برنامهنویس فولاستک را معرفی خواهیم کرد.
گام اول: شناسایی مهارتهای موردنیاز
مسیری که هرکس برای ارتقای مهارتهای خود و رسیدن به جایگاه فولاستک دولوپر در پیش دارد، ممکن است با فرد دیگر متفاوت باشد. در‌حقیقت، مسیر هر فرد بستگی به این دارد که درحالحاضر در چه جایگاهی قرار دارد. اگر فردی کاملاً بی‌تجربه درزمینه برنامهنویسی وب هستید، واضح است که راه شما با فردی که سال‌ها در این مسیر گام برداشته و حالا فقط می‌خواهد توانایی‌هایش را ارتقا دهد، کاملاً متفاوت است. Full-Stack Developer باید بر مفاهیم و زبان‌های برنامهنویسی زیر مسلط باشد:
- HTML
- CSS
- JS
- DOM
- SQL / NoSQL
- Java
- برنامهنویسی شیء‌گرا (Object Oriented)
شایان ذکر است به این نکته نیز باید توجه کرد که برنامهنویس فولاستک هرگز نباید مطالعاتش را برای یادگیری بیشتر متوقف کند. بهعبارتدیگر، آنچه در بالا معرفی کردیم، فقط الزاماتی بود که Full-Stack Developer لزوماً باید بر آن‌ها مسلط باشد.
گام دوم: تنظیم جدول زمانی برای رسیدن به هدف
یکی از اصول برنامه‌ریزی این است که هدف اصلی خود را شناسایی و آن را به اهداف میان‌مدت و کوتاه‌مدت تقسیم‌بندی کنید. اگر هدفتان رسیدن به جایگاه توسعهدهنده فولاستک باشد، باید همین کار را در این زمینه نیز انجام دهید. پاسخ به پرسش‌های زیر می‌تواند به شما در تنظیم جدول زمانی برای رسیدن به هدفتتان کمک کند:
- بیشتر به گذراندن دوره‌های تمام‌وقت و فشرده تمایل دارید یا ترجیح می‌دهید در دوره‌های پاره‌وقت حین انجام شغل فعلی خود شرکت کنید؟
- دوره‌های مهارت‌محور و سریع بیشتر برایتان جذاب است یا علاقه دارید در دوره‌های رسمی و تئوریک شرکت کنید؟
- کدام‌یک از دوره‌های آموزشی به شما این امکان را خواهد داد تا بدون اینکه تعهدات شخصی‌شان را نقض کنید، مهارتهای مدنظر خود را نیز یاد بگیرید؟
افزون‌براین، ممکن است شغلی تمام‌وقت داشته باشید یا از‌نظر خانوادگی تعهداتی را قبول کرده باشید که شروع دوره آموزشی جدید را برایتان دشوار میکند. باید بدانید که این تنها مشکل شما نیست؛ زیرا بسیاری از افرادی که درحالحاضر به‌عنوان برنامهنویس فولاستک مشغول کار هستند، با چنین مشکلاتی مواجه بوده‌اند و با برنامه‌ریزی کامل و دقیق توانسته‌اند بر آن‌ها چیره شوند.
گام سوم: شروع به یادگیری
هنگامی‌که در این مرحله قدم می‌گذارید، باید برنامه آموزشی خود را تنظیم کرده باشید. حالا فقط کافی است یادگیری را در قالبی که برایتان مناسب است، شروع کنید. همین‌حالا به نکته‌ای که در این مسیر ممکن است ذهنتان را درگیر کند، توجه کنید. اگرچه در دنیای امروزی منابع بسیار زیاد و رایگانی برای آموزش هرآنچه فکرش را بکنید، دردسترستان وجود دارد، این ازدحام اطلاعات نیز ممکن است موجب سردرگم شما شود.
واقعیت این است که مسیرهای آموزشی بسیار زیادی وجود دارد که وب‌سایت‌های مختلف نیز آن‌ها را با رنگ‌و‌لعاب تبلیغاتی به شما معرفی می‌کنند؛ اما کدام‌یک از آن‌ها واقعاً برایتان مناسب‌ا‌ند؟ در‌ادامه، سعی می‌کنیم انواع روش‌های آموزشی را شرح دهیم تا بتوانید با دید بازتری مسیر خود را انتخاب کنید.
۱. بوت‌کمپ
بوت‌کمپ کدنویسی دوره‌های فشرده و کوتاه‌مدتی است که تمام آنچه برای ورود به بازار کار حوزه‌ای خاص نیاز دارید، به‌طور‌جامع در‌اختیارتان قرار میدهد. برخلاف آنچه از دوره‌های آموزشی چند‌ساله سراغ داریم، بوت‌کمپ‌ها راهی بسیار سریع را پیش پای علاقه‌مندان به کدنویسی قرار می‌دهند. ویژگی اساسی بوت‌کمپ‌ها این است که اصولاً در مدت سه تا شش ماه شما را به نتیجه دلخواه می‌رسانند؛ البته هزینه آن‌ها نیز بسیار کمتر از دوره‌های دانشگاهی است.
۲. دوره‌های خودخوان
اگر استفاده از دوره‌هایی با ساختارهای به‌شدت منظم مانند بوت‌کمپ‌ها شما را راضی نمی‌کند و میخواهید در دوره‌های منعطف‌تری شرکت کنید، دوره‌های خودخوان احتمالاً گزینه مناسبی برایتان خواهند بود. این دوره‌ها از بوت‌کمپ‌ها کم‌هزینه‌ترند و حتی شاید بتوانید دوره‌های رایگان خودخوان را نیز پیدا کنید.
بسته به نوع دوره انتخاب‌شده، ممکن است امکاناتی مثل ارتباط مستقیم با مدرس دوره نیز در برخی از دوره‌های خودخوان وجود داشته باشد. همچنین، معمولاً گروهی از افرادی که در این دوره‌ها شرکت کرده‌اند یا در حال گذراندن آن هستند، وجود دارند که میتوانید مشکلاتتان را با تعامل با آنان حل کنید. اگر قصد داشتید در دوره‌های خودخوان شرکت کنید، ابتدا باید از کیفیت آن‌ها مطمئن شوید. دیدگاه‌های افرادی که قبلاً در این دوره‌ها شرکت کرده‌اند، می‌تواند معیار مناسبی برای انتخابتان باشد.
۳. استفاده از منابع اضافی
برخی از پلتفرم‌های خارجی نیز وجود دارند که هریک از آن‌ها دوره‌های متعدد و مفیدی برای آموزش برنامهنویسی ارائه می‌دهند. باتوجهبه قیمت نسبتاً مناسب این دوره‌ها، اگر به‌اندازه کافی به زبان انگلیسی مسلط هستید، استفاده از آن‌ها شما را در هریک از بخش‌های فرانتاند و بکاند به جایگاه مطلوبی در برنامهنویسی می‌رساند. ازجمله این پلتفرم‌ها میتوان به Coursera و Udemy و FreeCodeCamp اشاره کرد.
۴. دوره‌های آموزشی تحصیلی
اگر بخواهید برنامهنویسی را به‌‌طور تئوریکال یاد بگیرید، استفاده از برنامه‌های آموزشی چند‌ساله می‌تواند انتخابی مناسب برایتان باشد. طبق مطالعاتی که Stack Overflow در سال ۲۰۲۰ انجام داده است، حدود ۷۵درصد از افرادی که به‌عنوان فولاستک دولوپر مشغول کار هستند، حداقل مدرک لیسانس و حدود ۴۹.۳درصد از آنان فقط مدرک لیسانس دارند.
مزایای استفاده از دوره‌های آموزشی کاملاً مشهود است. با شرکت در این دوره‌ها، آموزشی جامع و گسترده را دریافت می‌کنید که میتوانید از آن برای تحت‌تأثیر قرار‌دادن کارفرمایان خود استفاده کنید. همچنین، شرکت در این برنامه‌ها می‌تواند سبب شود تا پورتفولیو خود را ساده‌تر بسازید و دوره‌های کارآموزی مؤثری داشته باشید و شبکه کاری خود را ساده‌تر بسازید.
در‌مقابل، باید به این نکته نیز توجه کنید که برای شرکت در برنامه آموزشی چهار‌ساله به زمان و منابع مالی بیشتر نیاز دارید؛ بنابراین، انتخاب این گزینه احتمالاً برای افرادی کاربردی خواهد بود که هنوز مدرک کارشناسی‌شان را دریافت نکرده‌اند یا نیاز دارند به‌صورت کاملاً تئوریکال و زیربنایی دانش برنامهنویسی را یاد بگیرند.
۵. استفاده از کتاب‌ها و Tutorialها
اگر طرفدار هیچ‌یک از روش‌های مذکور نباشید، هنوز‌هم یک راه برایتان باقی مانده است و آن استفاده از کتاب‌ها و Tutorialهای منتشر‌شده برای هر زبان آموزشی است. البته چون استفاده از این منابع آموزشی به دریافت مدرک منجر نخواهد شد، ممکن است برای همه جذابیت نداشته باشد. همچنین باتوجهبه اینکه بسیاری از کارفرمایان برای استخدام شما حداقل به یک مدرک نیاز دارند، استفاده از این روش برای افرادی که به‌تازگی قصد دارند وارد بازار کار برنامهنویسی شوند، ممکن است کارایی لازم را نداشته باشد.
گام چهارم: ساخت پورتفولیو برنامهنویسی
حالا دیگر همه‌چیز آماده است تا نمونه‌کارهای خود را بسازید. این نمونه‌کارها به شما کمک می‌کنند تا در جلسه مصاحبه کاری بتوانید کارفرمایتان را قانع کنید که فرد مناسبی برای گرفتن این موقعیت کاری هستید؛ به‌همین‌دلیل، داشتن نمونه‌کار برای استخدام بسیار مهم است.
نمونه‌کار اولین چیزی است که کارفرمای شما با آن روبه‌رو خواهد شد؛ بنابراین، اگر نمونه‌کار شاخصی دارید، نقش خود را در آن پروژه عنوان کنید و از قسمت‌های مختلف پروژه اسکرین‌شات بگیرید و سعی کنید به نماینده کارفرما ثابت کنید که از دانش و توان کافی برخوردارید. همچنین، مطمئن شوید که کدهای پروژه‌های خود را در GitHub منتشر کرده‌اید. علاوه‌براین، حتی کدهای پروژه‌هایی که هنوز رونمایی یا حتی تکمیل نشده‌اند، می‌تواند برای کارفرما کاملاً پذیرفتنی باشد.
گام پنجم: شروع جست‌وجوی کار
بعد از آنکه توانستید پورتفولیو خود را بسازید، باید به‌دنبال کار باشید. رزومه خود را تنظیم کنید و برای هر شرکتی که درخواست کار می‌دهید، Cover Letter بنویسید. همچنین، خود را به جست‌وجوی آنلاین شغل محدود نکنید، مستقیماً با شرکت‌ها تماس بگیرید، در نمایشگاه‌های مرتبط شرکت کنید و دائماً در حال جست‌وجو برای شغل مدنظرتان باشید.
نکته مهم در این مسیر آن است که به‌هیچ‌عنوان دلسرد نشوید. Indeed، یکی از وب‌سایت‌های معتبر کاریابی، عنوان کرده است که به‌طور‌متوسط نُه هفته طول می‌کشد تا هر فرد درخواست کار خود را ارائه دهد و در جلسه مصاحبه شرکت کند و در‌نهایت، بتواند در شغل مدنظرش استخدام شود.
گام ششم: چطور در جلسه مصاحبه درست عمل کنیم؟
یکی از مراحل اصلی برای تصدی شغل، شرکت در جلسه مصاحبه است. در‌ادامه، به برخی از نکات مهمی اشاره خواهیم کرد که در این جلسه باید مدنظر قرار دهید.
۱. مهارتهای کدنویسی خود را به‌روز نگه دارید
برنامهنویسی ازجمله مهارت‌هایی است که خیلی سریع به‌روز میشود؛ بنابراین، باید دانش خود را در این زمینه کاملاً به‌روز نگه دارید. برای این منظور به‌طور‌مداوم پلتفرم‌هایی از‌قبیل LeetCode یا HackerRank را مرور کنید و اگر وقتش را دارید، در آن‌ها تمرین کنید.
۲. در چالش‌های کدنویسی شرکت کنید
در بسیاری از جلسات مصاحبه، از شما خواسته میشود تا به چالش کدنویسی پاسخ دهید. برای به‌دست‌آوردن تسلط کافی در این زمینه، باید دائماً چالش‌هایی را برای خود طراحی یا از نمونه‌های آنلاین آن استفاده کنید. زمان معمول برای حل چالش حدود سی تا چهل دقیقه است. چالش‌ها نیز معمولاً بدین‌صورت‌اند که کدی ناقص یا معیوب به شما داده و از شما خواسته میشود تا آن را تصحیح کنید.
۳. برای سؤالات رفتاری آماده شوید
کارفرما فقط از شما انتظار ندارد که با کدهایتان جادو کنید. اگرچه این موضوع از‌نظر تیم فنی کاملاً مهم است، نباید فراموش کنید که از‌نظر تیم HR، شما باید با فرهنگ شرکت نیز هماهنگ باشید و بتوانید با دیگر کارکنان به‌خوبی تعامل برقرار کنید. برای این منظور، از‌قبل پاسخ‌هایی را آماده کنید که نشان میدهد چگونه با استرس و اختلاف‌های کاری یا مشکلات زندگی روزمره کنار می‌آیید.
۴. نشان دهید که مشتاق یادگیری هستید
دنیای فناوری دائماً در حال توسعه است؛ بنابراین، اگر میخواهید به‌عنوان توسعهدهنده فولاستک وارد بازار کار شوید، پیوسته باید خود را برای یادگیری مفاهیم جدید آماده کنید. همین موضوع را نیز باید به کارفرمایتان منتقل کنید. آنان باید مطمئن شوند که شما دائماً خود را به‌روز نگه خواهید داشت و برای کدنویسی بهینه تلاش خواهید کرد.
جمع‌بندی
یکی از مشاغل جذاب دنیای فناوری برنامهنویسی وب است. برخی از برنامه‌نویسان وب فقط در حوزه Front-End کار می‌کنند و برخی دیگر متخصص حوزه Back-End هستند. اگرچه هر دو گروه می‌توانند در مشاغل مناسبی مشغول کار شوند، پیشنهاد وسوسه‌برانگیز این است که در هر دو حوزه تجربه کار داشته باشید. در این صورت، به Full-Stack Developer تبدیل خواهید شد. حال راه رسیدن به این جایگاه شغلی چیست؟ در این مقاله، شش گام اساسی برای تبدیلشدن به توسعهدهنده فولاستک را با جزئیات کامل توضیح داده‌ایم.
سؤالات متداول
۱. توسعهدهنده فرانتاند چه کسی است؟
فردی که کدنویسی بخش Front وبسایت را انجام میدهد (قسمتی که کاربر آن را مشاهده میکند)، توسعهدهنده فرانتاند نامیده میشود.
۲. توسعهدهنده بکاند چه کسی است؟
بخش Back وبسایت همان قسمتی است که به ارتباط با سرور، پایگاهداده و… میپردازد. برنامهنویسی که این قسمت را توسعه میدهد، Back-End Developer نامیده میشود.
۳. چطور میتوان برنامهنویس فولاستک شد؟
برنامهنویس فولاستک فردی است که هم درزمینه فرانتاند و هم درزمینه بکاند از تجربه و مهارت زیادی برخوردار است. بنابراین، اگر میخواهید به Full-Stack Developer تبدیل شوید، باید مهارتهای خود را در هر دو حوزه گسترش دهید.
۴. آیا برای تبدیلشدن به توسعهدهنده فولاستک لزوماً باید مدرک دانشگاهی داشت؟
اگرچه مدرک دانشگاهی مرتبط نشان میدهد که پایههای دانش شما در حوزه برنامهنویسی کاملاً قوی است، این موضوع نمیتواند سدی برای تبدیلشدن به توسعهدهنده فولاستک باشد. با آموختن مهارتهای برنامهنویسی، میتوانید این مسئله را تا حد بسیار زیادی رفع کنید.
دیدگاهتان را بنویسید